هر کشوری برای واردات و صادرات کالا از مرزهای خود، قوانین و مقررات خاصی را تعیین کرده و هزینه‌هایی را برای کنترل، بازرسی و تأمین درآمدهای عمومی در نظر گرفته است.
در ایران نیز فرآیند ترخیص کالا از گمرک شامل پرداخت انواع حقوق گمرکی، مالیات و عوارض است.
در این مطلب با مهم‌ترین انواع هزینه‌ها و قوانین مربوط به آن‌ها در نظام گمرکی کشور آشنا خواهیم شد.
هزینه‌های گمرکی چیست؟
در فرآیند ترخیص کالا از گمرک، هزینه‌های متعددی به واردکننده تحمیل می‌شود که تحت عنوان هزینه‌های گمرکی شناخته می‌شوند.
این هزینه‌ها معمولاً شامل موارد زیر است:
هزینه تخلیه و بارگیری کالا
هزینه انبارداری
حقوق ورودی
مالیات بر واردات
هزینه کارشناسی و آزمایشگاه
به‌طور کلی، هزینه‌های گمرکی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1. حقوق و عوارض گمرکی (به‌عنوان مالیات غیرمستقیم برای دولت)
2. هزینه‌های خدماتی (که بابت خدمات ارائه‌شده توسط نهادهایی مثل سازمان بنادر، گمرک، انبارهای عمومی یا سازمان استاندارد دریافت می‌شود)
نکته مهم اینکه، برخی صاحبان کالا بسته به نوع کالا یا شرایط خاص، می‌توانند از معافیت‌های گمرکی نیز بهره‌مند شوند. این معافیت‌ها بر اساس قوانین مصوب و امتیازنامه‌های رسمی تعیین می‌گردند.
مالیات گمرکی چیست؟
مالیات گمرکی یکی از مهم‌ترین منابع درآمد دولت محسوب می‌شود و به‌صورت اجباری و بلاعوض از واردکنندگان دریافت می‌گردد.
این مالیات ممکن است به دو شکل باشد:
مالیات مستقیم (مانند مالیات بر دارایی و درآمد)
مالیات غیرمستقیم (مانند مالیات بر واردات و مصرف)
مالیات بر واردات
مالیات بر واردات نوعی مالیات غیرمستقیم است که درآمد آن صرف بودجه عمومی کشور می‌شود.
در قوانین بودجه، مالیات‌های مرتبط با واردات شامل موارد زیر است:
مالیات بر حقوق گمرکی
مالیات بر سود بازرگانی
حق ثبت سفارش
عوارض مربوط به خودروهای وارداتی
براساس قانون، مالیات بر حقوق گمرکی برای همه کالاها ۴ درصد است که توسط مجلس شورای اسلامی تعیین شده است.
اما مالیات بر سود بازرگانی توسط دولت و بسته به نوع کالا، متغیر است و ممکن است برای کالاهای لوکس یا مصرفی بالاتر در نظر گرفته شود.
مالیات بر ارزش افزوده واردات
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) تفاوت ارزش کالا در مراحل مختلف زنجیره تأمین است.
طبق قوانین جاری، تمامی کالاهای وارداتی مشمول ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده هستند که بر مبنای ارزش گمرکی کالا محاسبه می‌شود.
این مالیات در زمان ترخیص از گمرک دریافت می‌گردد.
ارزش کالا (ارزش سیف – CIF)
برای محاسبه حقوق و عوارض گمرکی، ابتدا باید ارزش کالا تعیین شود.
ارزش گمرکی کالا، بر اساس قیمت CIF (Cost, Insurance, and Freight) محاسبه می‌شود؛ یعنی مجموع موارد زیر:
قیمت خرید کالا در مبدأ
هزینه بیمه
هزینه حمل‌ونقل تا اولین گمرک ورودی کشور
حقوق ورودی کالا
حقوق ورودی (Import Duty) مبلغی است که براساس ارزش CIF کالا محاسبه و از واردکننده دریافت می‌شود.
در برخی موارد خاص، حقوق ورودی بر اساس تعداد یا وزن کالا تعیین می‌گردد.
میزان این حقوق طبق جدول تعرفه‌های گمرکی مصوب هر سال از سوی دولت و مجلس اعلام می‌شود.
در ایران، در بسیاری از موارد، اصطلاح «تعرفه گمرکی» به‌صورت عامیانه برای اشاره به همین حقوق ورودی به کار می‌رود.
عوارض گمرکی و تعرفه‌های واردات
هر کالایی که برای واردات قطعی وارد کشور شود، موظف به پرداخت حقوق ورودی و عوارض گمرکی است.
تعرفه‌های گمرکی در واقع عوارضی هستند که دولت برای حمایت از تولید داخلی و تنظیم بازار دریافت می‌کند.
به‌طور کلی، این تعرفه‌ها ممکن است نقش حمایتی (برای حمایت از تولید داخلی) یا مالی (برای تأمین بودجه) داشته باشند.
نکات مهم:
کالاهای واردات موقت (که برای پردازش یا نمایشگاه وارد می‌شوند) از پرداخت حقوق ورودی معاف هستند، اما باید عوارض مربوطه را بپردازند.
کالاهای صادراتی از حقوق گمرکی خروجی معافند، اما ممکن است مشمول پرداخت عوارض صادراتی باشند.
موارد تشکیل‌دهنده عوارض گمرکی
عوارض گمرکی معمولاً شامل هزینه‌های زیر است:
هزینه تمبر گمرکی
عوارض مهر لاکی یا نوار چسب گمرکی
هزینه‌های بارگیری، تخلیه و باربری
هزینه انبارداری و نگهداری کالا
حق آزمایشگاه و تعرفه‌بندی کالا
هزینه نظارت بر جابه‌جایی و انتقال کالا
هزینه بدرقه کالا از گمرک تا محل مورد نظر
همچنین، ۱ درصد از مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی به عنوان عوارض هلال احمر از واردکنندگان دریافت می‌شود.
نکته پایانی
تا زمانی که حقوق، مالیات و عوارض گمرکی کالا به‌طور کامل پرداخت نشود، گمرک ایران اجازه ترخیص کالا را صادر نخواهد کرد.
بنابراین، آگاهی از قوانین مالیاتی و تعرفه‌های گمرکی نقش بسیار مهمی در کاهش هزینه‌ها، جلوگیری از تأخیر در ترخیص و برنامه‌ریزی صحیح مالی واردکنندگان دارد.
شرکت ترخیص کالا آرکان اسکو با تجربه‌ای گسترده در امور گمرکی و بازرگانی، می‌تواند در تمام مراحل برآورد هزینه‌های گمرکی تا ترخیص نهایی کالا از گمرک، شما را همراهی کند.